De tankopslagsector heeft te maken met een beperkte doorstroming van personeel. Onder de noemer van ‘duurzame inzetbaarheid’ denken opslagbedrijven samen na hoe het werk ook voor oudere werknemers geschikt kan blijven.

Namens Aircraft Fuel Supply (AFS) was Daniël Lammers op 8 november aanwezig op een VOTOB-bijeenkomst over dit thema. “Laten we welzijn, er is natuurlijk weinig spoeling in onze bedrijven. Het is gezellig, de salarissen zijn goed, ook vanwege de ploegendiensten en de wisselende werktijden.”

Voor Lammers is de insteek vooral ergonomisch: hij probeert de omgeving aan te passen aan medewerkers en als die medewerkers wat ouder worden, dan betekent dat bijvoorbeeld een lagere opstaptree bij een vrachtwagen. “Als je er rekening mee houdt dat het allemaal oudere mannetjes worden, dan is dat ook al een verlichting van het werk.”

Een juffrouw voor de groep
Natuurlijk is gezond leven ook een belangrijk item, maar Daniël Lammers houdt er niet zo van om het zijn medewerkers op te dringen. “Je kunt wel weer een juffrouw voor de groep zetten met een verhaal hoe gezond je moet eten of hoeveel uur je moet slapen. Voor mij is het belangrijk dat je je medewerkers de keuze geeft, bijvoorbeeld bij de overall die ze aan moeten. Het is belangrijk dat ze het gevoel hebben gehoord te worden.”

Tijdens de bijeenkomst over ‘duurzame inzetbaarheid’ kwam ook een verhaal van APM Terminals voorbij. APM is een containerbedrijf dat ruime ervaring heeft met zelfroosteren door medewerkers. Voor Daniël Lammers is dat nog niet direct in de praktijk te brengen door AFS. “Ik vind flexibel roosteren wel interessant, maar het is voor ons nog een beetje ver van ons bed. Het ligt wel in het verlengde van dingen die wij doen, misschien kunnen we het in de toekomst toe gaan passen.”

Op 17 november heeft de Vereniging van Nederlandse Tankopslagbedrijven (VOTOB) de VOTOB Academy gelanceerd. De VOTOB Academy omvat zelf ontwikkelde vakopleidingen met een officieel mbo-diploma. “Een unieke combinatie”, aldus VOTOB-directeur Sandra de Bont. “Voor zover ik weet is er geen enkele andere brancheorganisatie die dit gedaan heeft.”

Nog geen half jaar nadat binnen de VOTOB het besluit viel om gezamenlijk een eigen opleiding te creëren, is de VOTOB Academy nu online. De Bont: “Dat is vooral te danken aan de grote betrokkenheid van onze leden, de tankopslagbedrijven zelf. Zij hebben de inhoud van de opleiding aangeleverd. Samen met onderwijsontwikkelaar Litop en met het ROC Aventus is de opleiding verder vormgegeven.”

Nog voor de lancering van de opleiding op 17 november, kwamen er al inschrijvingsverzoeken bij VOTOB binnen: 45 cursisten hebben al interesse getoond in een volledige opleiding; 33 mensen willen een module gaan volgen en 65 mensen losse lessen over tankopslag.

Waarom een eigen opleiding?

Werknemers in de tankopslag blijven gemiddeld lange tijd voor dezelfde werkgever werken. Dat maakt het belang van bijscholing extra groot. Simone van Wilgen (adviseur arbeid en onderwijs, VOTOB): “Dat ze moeten blijven leren, staat als een paal boven water. Maar hoe kun je de lesstof op een zo leuk mogelijke manier aanbieden?” Het resultaat is een online leeromgeving met veel beeld en filmpjes. VOTOB Academy biedt een goede mix tussen praktijk en theorie: in de praktijkopdrachten worden cursisten met een GoPro op hun hoofd op pad gestuurd om opdrachten uit te voeren.

“We hebben ook goedkeuring gekregen voor een keuzedeel tankopslag van de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven”, zegt Van Wilgen. “Dat is heel goed nieuws want dat betekent dat de kwaliteitseisen voor verschillende lessen tankopslag nu worden vastgelegd en dat het keuzedeel onderdeel kan worden van diverse mbo-opleidingen. Elk ROC kan het keuzedeel in de toekomst in principe gaan aanbieden.”

Op dinsdag 7 juni is VOTOB gestart met het ontwikkelen van een speciale opleiding voor tankopslag-operators. De opleiding wordt in samenwerking met onderwijsontwikkelaar Litop en ROC Aventus gecreëerd. Vanaf 1 oktober kunnen medewerkers van tankopslagbedrijven al aan de slag met de module ‘verdieping tankopslag’. Vanaf 1 januari kunnen de eerste cursisten starten met de volledige opleiding tankopslag.

Volgens VOTOB-directeur Sandra de Bont voorziet haar branche met deze opleidingen in een sterke behoefte: “De bestaande opleidingen voor operators zijn vrij generiek van aard. Bedrijven vinden dat er te weinig praktijkvoorbeelden in deze opleidingen zitten. We gaan de procesoperator B opleiding voorzien van échte voorbeelden. Hoe werkt een overvulbeveiliging op een tank? Hoe werkt een dampverwerkingsinstallatie? We gaan de praktijkvoorbeelden filmen in de bedrijven. We laten straks ook operators met gopro’s over de terminal heen lopen. Dat is het nieuwe leren.”

Een officieel MBO-diploma
Natuurlijk worden medewerkers ook nu al door bedrijven zelf opgeleid. Het nadeel van zo’n opleiding is echter dat het geen officieel diploma oplevert. De Bont: “Daarmee heeft zo’n bedrijfsopleiding een beperkte marktwaarde. Het is bovendien de vraag of de kwaliteit van zo’n opleiding wel altijd goed is.”

Als VOTOB straks zijn eigen tankopslag-opleiding ontwikkeld heeft, kunnen studenten een officieel MBO-diploma krijgen na afronding van een tweejarige opleiding. VOTOB-directeur De Bont: “Wij leggen echt de link tussen het opleidingsmateriaal en wat er echt op het bedrijf gebeurt. Daarnaast kijken we goed naar de manier waarop mensen leren: onze opleiding zal voor een belangrijk deel digitaal ontwikkeld worden en op locatie worden gegeven met een docent ter plekke. Het aardige is ook: leerlingen krijgen door de week steeds herhalingsvragen via hun telefoon om de lesstof echt te laten beklijven. Ze zitten niet meer met de neus in de boeken, maar met de neus in de praktijk.”

Voor de volledige opleiding kunnen mensen zich inschrijven per 1 november. Per 1 september kan men zich via de VOTOB-website aanmelden voor de module verdieping tankopslag.

Tankopslagbedrijven gaan de handen ineen slaan om de kennis van de operators op te vijzelen. Branchevereniging VOTOB wil een gezamenlijke opleiding voor tankopslag operators in het leven gaan roepen.

In opdracht van VOTOB deed Simone van Wilgen (expert op het gebied van arbeidsmarkt en onderwijs) een onderzoek naar de kansen en bedreigingen voor de tankopslagbranche. “Typisch voor de branche is een relatief hoge gemiddelde leeftijd”, stelt zij. “Daarnaast heeft de tankopslag, net als andere bedrijfstakken, te maken met snelle ontwikkelingen op technologisch gebied. Gecombineerd zorgen deze twee punten ervoor dat handhaven van het kennisniveau een knelpunt kan worden.”

“Oudere mensen leren anders”, weet Van Wilgen. “Dat heeft te maken met de ontwikkeling van de hersens en de manier waarop je leert. De jongere werknemers die net van school komen, zijn meer gewend om grotere hoeveelheden informatie van papier op te nemen. Oudere mensen leren juist makkelijker uit de praktijk.

Een pijnlijk punt dat uit het onderzoek naar voren kwam, was dat de mensen die de tankopslagbedrijven hebben moeten afstoten, in de praktijk nauwelijks nog ‘marktwaarde’ bleken te hebben. Ze kwamen ontzettend moeilijk elders weer aan de slag, zo constateerde Van Wilgen.

Krachten bundelen

In vervolg op het onderzoek, wil branchevereniging VOTOB nu werk gaan maken van het kennisniveau van de medewerkers bij de aangesloten tankopslagbedrijven. “VOTOB-bedrijven hebben aangegeven dat er vooral behoefte is aan versterking van de kennis van wet- en regelgeving, van producten en van logistiek en modaliteiten”, aldus Simone van Wilgen.

VOTOB heeft een werkgroep uit haar leden samengesteld die verder invulling zal geven aan de gemeenschappelijke operator-opleiding. Uiteindelijk wil de branche komen tot een basisopleiding operator tanksopslag (niveau MBO-3).

Van Wilgen zorgt er intussen voor dat de opleiding tankopslag operators aan alle eisen en wensen blijft voldoen, zoals een modulaire opbouw, flexibele samenstelling, practica in Botlek en Amsterdam, een breed aanbod, ‘blended learning’, vrijstellingen en intredetoets, een erkend diploma, en dat alle kennis voldoet aan de laatste stand van de techniek.

Op dit moment zoekt VOTOB samenwerking met partijen die de opleiding kunnen ontwikkelen.